Dış gebelik, döllenmiş bir yumurtanın rahim dışında bir yere yerleşerek gelişmeye başlaması durumudur. Tıbbi adıyla ektopik gebelik olarak bilinir. Normal bir gebelikte, döllenmiş yumurta rahme yerleşir ve burada büyümeye başlar. Ancak dış gebelikte bu süreç genellikle fallop tüplerinde meydana gelir, nadiren de olsa yumurtalık, karın boşluğu veya servikste görülebilir. Bu durum hem anne sağlığı açısından tehlikeli olabilir hem de gebelik sağlıklı bir şekilde sürdürülemez.
Nedenleri
Dış gebeliğin kesin nedeni her zaman belirlenemese de, bazı risk faktörleri bu durumun gelişme olasılığını artırabilir. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Daha önce dış gebelik geçirmiş olmak
- Fallop tüplerinde hasar ya da tıkanıklık
- Pelvik inflamatuar hastalık (PID)
- Endometriozis
- Kısırlık tedavileri (tüp bebek uygulamaları gibi)
- Sigara kullanımı
- Rahim içi araç (RİA) kullanımı sırasında gerçekleşen gebelikler
Belirtiler
Dış gebelik başlangıçta normal bir gebelik gibi belirtiler gösterebilir. Regl gecikmesi, meme hassasiyeti, mide bulantısı gibi klasik semptomlar görülebilir. Ancak dış gebelik ilerledikçe şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Alt karın bölgesinde tek taraflı keskin ağrı
- Vajinal lekelenme veya kanama
- Omuz ağrısı (iç kanama belirtilerinden biridir)
- Bayılma veya baş dönmesi (iç kanama sonucu düşük tansiyon belirtisi olabilir)
Bu belirtilerden biri ya da birkaçı varsa, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmak gereklidir.
Tanı ve Tedavi
Dış gebeliğin tanısı, pelvik muayene, kan testleri (özellikle β-hCG hormonu) ve ultrason görüntülemesiyle konur. Eğer rahim içinde gebelik kesesi görülmezse ve β-hCG seviyesi gebeliğe işaret edecek kadar yüksekse, dış gebelik şüphesi oluşur.
Tedavi, dış gebeliğin konumuna ve kadının genel sağlık durumuna göre değişir. Erken teşhis edilen durumlarda metotreksat adlı bir ilaçla gebelik dokusu ortadan kaldırılabilir. Ancak daha ilerlemiş ya da komplikasyonlu durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. En yaygın yöntem laparoskopidir. Fallop tüpü yırtılmışsa, bazen tüpün tamamen alınması gerekebilir.
Dış gebelik, hayati risk taşıyan bir durumdur ve erken müdahale hayati önem taşır. Bu nedenle risk faktörlerine sahip kadınların gebelik planlarken doktor kontrolünde olmaları önerilir. Dış gebelik geçirmiş bir kadın, sonraki gebeliklerinde de dikkatli izlenmelidir çünkü tekrar dış gebelik yaşama riski biraz daha yüksektir.
Sağlıklı bir gebelik için düzenli kadın doğum kontrolleri, erken belirtilere dikkat etmek ve risk faktörlerini bilmek büyük önem taşır.
