İdrarda kan (hematüri), birçok farklı sağlık sorununun belirtisi olabilir. Bu durum bazen çıplak gözle görülebilirken (makroskopik hematüri), bazen yalnızca laboratuvar testlerinde tespit edilir (mikroskopik hematüri). Her iki durumda da doğru tanı ve değerlendirme süreci, altta yatan nedenin belirlenmesi açısından büyük önem taşır.
🔍 Hematüri Türleri
| Tür | Açıklama |
|---|---|
| Makroskopik Hematüri | İdrarın renginde gözle görülür kırmızı/pembe/kahverengi değişiklik. |
| Mikroskopik Hematüri | İdrarda kan hücreleri yalnızca mikroskop ya da test çubuğuyla saptanabilir. |
🧪 1. İdrarda Kan Tespiti İçin Kullanılan Testler
✅ Tam İdrar Tahlili (TİT)
-
İlk adım testidir.
-
Renk, yoğunluk, pH, lökosit, nitrit, protein, kan, glukoz gibi parametreleri değerlendirir.
-
Dipstick testiyle “kan pozitif” sonucu alınırsa, doğrulama gerekir.
✅ Mikroskopik İnceleme
-
İdrar santrifüj edilir, mikroskop altında eritrosit sayımı yapılır.
-
Normal: <3 eritrosit/görme alanı
-
Anormal: ≥3 eritrosit/görme alanı → Hematüri tanısı konur.
✅ İdrar Kültürü
-
İYE şüphesi varsa yapılır.
-
Bakteri üremesi olup olmadığı kontrol edilir.
✅ İdrar Sitolojisi
-
Kanser hücreleri ya da anormal hücre varlığını araştırmak için kullanılır.
-
Özellikle açıklanamayan veya tekrarlayan hematürilerde istenir.
📋 2. Tanı ve Değerlendirme Süreci
🔹 Hasta Öyküsü ve Fizik Muayene
-
Son adet tarihi, kullanılan ilaçlar, fiziksel travma, cinsel aktivite, ailede böbrek hastalığı öyküsü sorgulanır.
🔹 İleri Görüntüleme Yöntemleri
-
Ultrasonografi (USG): Böbrek ve mesane değerlendirilir.
-
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Taş, tümör veya kanama odakları detaylı görüntülenir.
-
Sistoskopi: Mesane içi endoskopik olarak incelenir (özellikle 40 yaş üstü ve sigara içenlerde önerilir).
🔹 Kan Testleri
-
Tam kan sayımı (hemogram): Anemi, enfeksiyon bulguları.
-
BUN, kreatinin: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi.
-
Koagülasyon testleri: Kanama-pıhtılaşma bozuklukları şüphesi varsa yapılır.
❓ Hangi Durumlarda Hematüri Daha Ciddiye Alınmalıdır?
-
İdrarda ağrısız ve sürekli kanama
-
40 yaş üstü bireylerde ilk kez görülen hematüri
-
Sigara kullanan bireyler
-
Ailede böbrek hastalığı veya kanser öyküsü
-
Hematüriye ateş, kilo kaybı, yan ağrısı gibi başka şikayetlerin eşlik etmesi
👩⚕️ Hangi Doktora Başvurmalı?
-
İlk başvuru: Aile hekimi ya da dahiliye uzmanı
-
Gerekli görülürse: Üroloji ya da nefroloji bölümüne yönlendirme yapılır.
İdrarda kan tespiti, bazen zararsız bir durumun belirtisi olabilirken, bazen de ciddi hastalıkların ilk bulgusu olabilir. Bu nedenle basit bir idrar testi bile ihmal edilmemeli, doğru ve sistematik bir şekilde değerlendirilmelidir.
