Türk mutfağı, yüzyıllardır süregelen zengin bir kültürün taşıyıcısıdır. Bu kültürün kahvaltı sofralarındaki en mütevazı ama bir o kadar da sevilen lezzetlerinden biri akıtmadır. Bazı bölgelerde “cızlak”, “cızlama”, “cızlak ekmeği” veya “krep” olarak bilinse de, akıtma kendine özgü kıvamı, ince dokusu ve hafifliği ile diğer hamur işlerinden ayrılır. Özellikle Anadolu’nun birçok yerinde kahvaltılarda, çay saatlerinde ve misafir sofralarında sıkça hazırlanır. Yapımı kolay, malzemesi az, tadı ise unutulmazdır.
Bu yazıda, akıtmanın tarihsel kökeninden temel malzemelerine, pişirme tekniklerinden püf noktalarına kadar kapsamlı bir rehber bulacaksınız. Ayrıca tarifin farklı varyasyonlarını da öğrenerek damak tadınıza uygun versiyonlar deneyebileceksiniz.
Akıtma Nedir?
Akıtma, un, süt (veya su), yumurta, tuz ve isteğe göre maya ya da karbonat ile hazırlanan akışkan kıvamlı bir hamurun tavada pişirilmesiyle yapılan ince hamur işidir. Krepe benzese de farkı, daha ince ve daha gözenekli bir dokuya sahip olmasıdır. Akıtma pişerken üzerinde küçük delikler oluşur; bu delikler tansiyonlu hamurun tavayla temas ettiğinde hava kabarcıkları oluşturmasından kaynaklanır ve akıtmanın karakteristik görünümünü oluşturur.
Akıtma İçin Malzemeler (4-6 Kişilik)
Temel Malzemeler
-
2 su bardağı süt (veya yarı yarıya su-süt karışımı)
-
1,5 su bardağı un
-
2 adet yumurta
-
1 çay kaşığı tuz
-
1 yemek kaşığı sıvı yağ
-
1 çay kaşığı karbonat veya 1 paket kabartma tozu
Pişirmek İçin
-
Az miktarda tereyağı veya sıvı yağ
-
Yapışmaz krep tavası veya döküm tava
Hamurun Hazırlanışı
1. Karışımı Oluşturma
Derin bir kapta yumurta ve süt çırpılır. Ardından un yavaş yavaş eklenerek topaklanma olmaması için sürekli karıştırılır. En son tuz ve karbonat eklenir. Karışımın kıvamı ne çok koyu ne çok sıvı, boza kıvamında olmalıdır. Eğer hamur fazlasıyla katıysa biraz daha süt, fazlasıyla suluysa biraz daha un eklenebilir.
2. Dinlendirme Süreci
Akıtma hamurunun en önemli aşaması dinlendirmedir. Hamur en az 20-30 dakika dinlendirilmelidir. Bu süre, unun sıvıyı tam çekmesini sağlar ve hamurun incelikle pişmesine yardımcı olur.
Akıtmanın Pişirilmesi
Tavanız iyice ısındıktan sonra hafif yağlanır. Kepçe ile hamur tavaya dökülür ve tavayı sağa sola eğerek hamur ince şekilde yayılır. Hamur göz göz olup üst yüzeyi matlaşınca spatula ile çevrilir ve diğer yüzü hafifçe kızarana kadar pişirilir.
Akıtma, çok yüksek ateşte değil, orta derecede ısıda pişirilmelidir. Aşırı yüksek ısı hamurun yanmasına neden olurken düşük ısı hamurun lastik gibi olmasına sebep olabilir.
Akıtmayı Lezzetlendirme Önerileri
Akıtma sade olarak da oldukça lezzetlidir, ancak yanında çeşitli soslar ve iç malzemeler ile zenginleştirildiğinde bir ana yemek kadar doyurucu hale gelir.
Tatlı Servis Önerileri
-
Bal & tereyağı
-
Nutella veya çikolata sosu
-
Reçel ve kaymak
-
Muz + fındık + bal
-
Krem peynir + çilek dilimleri
Tuzlu Servis Önerileri
-
Kaşar peynirli akıtma
-
Beyaz peynir + maydanoz sarma
-
Kavurma veya sucuklu iç harç
-
Lor peyniri + nane + pul biber
-
Avokado & yumurta tabağı eşliğinde kahvaltı menüsü
Akıtma ile Krep Arasındaki Farklar
| Özellik | Akıtma | Krep |
|---|---|---|
| Kıvam | Daha sulu | Daha koyu |
| Görünüm | Delikli, gözenekli | Pürüzsüz |
| Tat | Daha nötr | Daha zengin ve sütlü |
| Kullanım | Daha çok kahvaltı ve ev kültürü | Tatlı ve gurme sunumlar |
Akıtma, krepin geleneksel Türk versiyonu olarak görülebilir ancak köken ve yapım açısından farklılıklar taşır.
Akıtmanın Besin Değeri
Akıtma yüksek enerji ve karbonhidrat kaynağıdır. Özellikle kahvaltıda tüketildiğinde gün boyu tok tutar. Süt ve yumurta protein sağlar, karbonhidrat ise enerji verir. Tam buğday unu veya yulaf unu kullanılarak daha sağlıklı bir alternatif elde edilebilir.
Diyet Dostu Versiyon İçin:
-
Beyaz un yerine tam buğday unu kullanın
-
Süt yerine su ve bitkisel süt tercih edilebilir
-
İç harçta peynir yerine lor ve yeşillik kullanılabilir
Farklı Akıtma Varyasyonları
Türk coğrafyasında akıtmanın birçok yerel yorumu bulunur:
-
Karadeniz Cızlaması: Maya ile yapılır, daha kabarık olur.
-
Ege Lorlu Akıtma: Üzeri lor peynirli ve otlu sunulur.
-
Yayla Cızlak Ekmeği: Köy tavasında tereyağı ile pişirilir.
-
Tatlı Akıtma: Şeker ve vanilya eklenerek hazırlanır.
Ayrıca Orta Asya mutfağında benzer tarifler “katma ekmek” olarak bilinir.
Püf Noktaları
-
Hamuru dökerken tava mutlaka sıcak olmalıdır.
-
Her pişirme sonrası hafifçe yağlamak yapışmayı önler.
-
Dinlendirmeden pişirirseniz hamur ince yayılmaz.
-
Karbonat yerine maya kullanırsanız daha kabarık bir sonuç elde edersiniz.
-
Hamuru çok karıştırmayın, glüten fazla açılırsa lastiksi olur.
Akıtma, az malzeme ile büyük lezzet yakalayabileceğiniz, geleneksel mutfağın sevilen tariflerinden biridir. Hem pratik hem ekonomik olması sayesinde kahvaltılara alternatif arayanların en sık başvurduğu hamur işlerinden biri olmuştur. Üstelik ister tatlı ister tuzlu şekilde servis edilerek farklı damak tatlarına hitap eder.
Evde keyifli ve nostaljik bir kahvaltı sofrası kurmak istiyorsanız, sıcak bir çay eşliğinde hazırlayacağınız akıtma tarifi tam size göre.
