Yaz mevsimiyle birlikte artan güneşlenme alışkanlıkları, bilinçsiz davranıldığında ciddi sağlık sorunlarına zemin hazırlayabiliyor. Dermatoloji Uzmanı Dr. Burcu Barutcugil, güneşin zararlı etkileri ve korunma yöntemleri hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Güneş Yanığı Nedir, Neden Oluşur?
Güneş yanığı, cildin ultraviyole (UV) ışınlarına aşırı maruz kalması sonucu oluşan bir tür iltihaplanmadır. Özellikle açık tenli ve hassas cilt yapısına sahip bireylerde daha sık görülür. Yanık derecesine göre ciltte kızarıklık, acı, soyulma, hatta su toplama gibi belirtiler gözlemlenebilir.
Dr. Burcu Barutcugil, “Güneş yanıkları yalnızca yaz aylarında değil, yılın her döneminde görülebilir. Özellikle yüksek rakımlı yerlerde UV ışınları daha yoğun olduğu için kışın da risk sürüyor” uyarısında bulundu.
Kimler Daha Fazla Risk Altında?
Dr. Barutcugil’e göre bazı gruplar güneş yanığına karşı daha savunmasız:
-
Açık tenli, sarı veya kızıl saçlı kişiler
-
Bebekler ve küçük yaştaki çocuklar
-
Güneşe alışkın olmayan bireyler
-
Cildi hassas ve ince yapılı olanlar
-
Güneş hassasiyetini artıran ilaç kullananlar
Özellikle çocuklukta oluşan yanıkların, ileriki yaşlarda cilt kanseri riskini ciddi oranda artırabileceği vurgulanıyor.
Yanıklar Sadece Yüzeysel Değil: Uzun Vadeli Etkiler
Güneş yanıkları yalnızca geçici bir sorun değildir. Sık tekrarlayan yanıklar, ciltte kalıcı leke oluşumu, erken yaşlanma belirtileri, elastikiyet kaybı ve DNA hasarına neden olabilir. Bu durum zaman içinde cilt kanseri türlerine — özellikle bazal hücreli, skuamöz hücreli karsinom ve melanom — zemin hazırlar.
Dr. Barutcugil, “Estetik kaygıların ötesinde, bu durum hücresel düzeyde ciddi tahribata yol açabilir” diyerek konuya dikkat çekiyor.
Güneşten Korunmanın Etkili Yolları
Güneşin zararlı etkilerine karşı alınabilecek önlemler şu şekilde sıralanıyor:
-
Geniş spektrumlu (UVA+UVB) koruma sağlayan güneş kremleri tercih edilmeli. En az SPF 30, mümkünse SPF 50 olmalı.
-
Krem, dışarı çıkmadan 30 dakika önce sürülmeli ve iki saatte bir yenilenmeli.
-
Yüzme veya terleme sonrası tekrar uygulanmalı.
-
Şapka, güneş gözlüğü ve uzun, hafif kıyafetlerle fiziksel korunma sağlanmalı.
-
10.00 ile 16.00 saatleri arasında doğrudan güneşe çıkmaktan kaçınılmalı.
-
6 aydan küçük bebekler kesinlikle doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalı.
Güneş Yanığı Oluştuysa Ne Yapmalı?
Yanık fark edildiği anda ilk yapılması gereken şey, hemen gölgeli bir alana geçmek ve cildi soğuk suyla rahatlatmak. Dr. Barutcugil’in önerileri şöyle:
-
Aloe vera içeren soğutucu nemlendiriciler kullanılabilir.
-
Su toplayan bölgeler patlatılmamalı, enfeksiyon riski taşır.
-
Şiddetli ağrılarda ağrı kesici ilaçlar tercih edilebilir.
-
Cilt kesinlikle ovuşturulmamalı, peeling yapılmamalıdır.
-
Eğer yanık şiddetliyse ya da enfeksiyon belirtisi varsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Bir Yanık Bile Cilt Kanseri Riskini Artırabilir
Araştırmalara göre, çocuklukta yaşanan tek bir ciddi güneş yanığı bile ilerleyen yıllarda melanom riskini iki katına çıkarabiliyor. Bu nedenle koruyucu önlemlerin sadece yaz aylarında değil, yıl boyunca uygulanması gerekiyor.
Dr. Barutcugil, “Güneşlenmek keyifli olabilir ama bilinçsiz davranmak ömür boyu sürecek hasarlara neden olabilir” diyerek bilinçli güneş alışkanlıklarının önemine dikkat çekiyor.
Peki D Vitamini Ne Olacak?
Güneşten tamamen kaçınmak da doğru değil. Çünkü güneş ışınları, vücudun D vitamini üretmesi için hayati öneme sahip. Ancak dozunda ve doğru zamanlama ile faydalanmak şart.
“Sabah 10.00’dan önce veya akşam 16.00’dan sonra, günde yaklaşık 10-15 dakika kadar yüz ve kollar gibi bölgeleri güneşe maruz bırakmak D vitamini üretimi için yeterli olabilir” diyen Dr. Barutcugil, bu sürenin cilt tipine göre değişebileceğini de hatırlatıyor.Güneşten tamamen kaçmak da, bilinçsizce güneşlenmek de cilt sağlığı açısından riskli. Doğru ürünlerle, uygun saatlerde ve dengeli şekilde güneşten faydalanmak, hem cilt kanseri riskini azaltır hem de D vitamini ihtiyacını karşılar. Unutmayın: Güneş yanığı geçici değil, kalıcı sonuçlar doğurabilir.